XX. mendeko Euskararen Corpus estatistikoa

Testuingurua

Haien artean maiz adierazpen mintzatuak zenbait abagune seinalatutarako mugaturik daude, eta hauetatik kanpo hitzak tentuz eta murrizki erabiltzen dira.

Horrelako arazoak aipatu izan dira gure eztabaidetan, baina horiei, lehen mailatik ateratzen direnei emandako garrantzi berdina eman gabe.

Beste hirugarren arazo-sail batek atentzio are eskasagoa jaso du.

Oraingoan erlazioaz ari naiz pentsatzen, ez ordea hizkuntza baten edota mintzairaren beraren eta kultura baten edota kulturaren beraren arteko erlazioaz, baizik eta zientzia gisa harturik linguistikaren eta antropologiaren arteko erlazioaz.

Arazo hau, nire ikuspegitik erabat nagusia, gure eztabaida guztien atzeko itzalean geratu da.

Eta nola esplikatu tratamenduaren desberdinkeria hori?

Izan ere, mintzairaren eta kulturaren arteko erlazioen problema, izan litezkeenetarik nahasienetako bat baita.

Hasteko, trata daiteke mintzaira kulturaren produktu gisa: gizarte batean erabiltzen den hizkuntza batek populazioaren kultura orokorra islatzen du.

Baina beste zentzu batean, mintzaira kulturaren parte bat da; besteak beste, haren elementuetariko bat osatzen du.

Gogora dezagun Tylorren definizio ospetsu hura, hark zioenez kultura multzo konplexua baita, bere baitan lanabeseria, instituzioak, sinesteak, hazturak eta halaber, noski, hizkuntza ere, biltzen dituena.

Pausatzen garen ikuspuntuaren arabera, planteatzen diren problemak ez dira berberak.

Baina hori ez da guztia: halaber, trata daiteke mintzaira kulturaren baldintza gisa, eta arrazoi bikoitz baten ildotik: diakronikoa, zeren eta gehienbat mintzairaren bidez jasotzen baitu gizabanakoak bere taldearen kultura;

haurrari irakatsi egiten zaio, hezkuntza ematen zaio mintzoaren bidez; errieta egiten zaio, lausengu egiten zaio hitzen bidez.

Ikuspuntu teorikoago batean oin hartuz gero, mintzaira, halaber, kulturaren baldintza gisa ageri da, kultura horrek mintzairaren antzekoa den arkitektura daukan heinean.

Bai bata eta bai bestea oposizioen eta korrelazioen bidez eraikitzen dira, beste era batean esanda, erlazio logikoen bidez.

Hain egokiro ere non, mintzaira kontsidera baitaiteke fundazio baten gisa, aspektu desberdinen pean ikusmiraturiko kulturari dagozkion estrukturak, batzuetan konplexuagoak, baina betiere haren molde berekoak direnak, jasotzera xedatua.

Aurrezko xehakuntza horiek gure problemaren aspektu objektibora zuzendurik doaz.

Baina arazo horrek bere baitan daramatza halaber garrantzi eskasagokoak ez diren beste zenbait inplikazio subjektibo.